Giriş

GMT, Paul Wessel ve Walter H. F. Smith tarafından yazılmış 60'dan fazla program içeren haritalama ve grafikleme paketidir. Unix/Linux tabanlı bilgisayarlarda çalışmak üzerine tasarlanmış ise de şu anda farklı platformlar üzerinde kullanılabilmektedir. Açık kaynak kodu temelli olduğundan dünyadaki bir çok kullanıcı geliştirilmesine katkıda bulunabilmektedir. İlk zamanlarda jeofizik dünyasının kullanımı için düşünülse de bugün çok farklı dallarda bulunan 10000'den fazla kullanıcısı bulunmaktadır.

Bu site, yeni başlayanlar için önemli bir kaynak olamanın yanında bizim gibi uzun yıllardır GMT ile çalışanlar için de önemli bir yardımcı olacağını tahmin etmekteyiz. Elimizden geldiğince fazla bilgiyi bu siteye yerleştirmeye çalışacağız.

Bir (xy) ve iki (xyz) boyutlu verileri grafiklemenin yanında 30'dan fazla harita projeksiyonu ile üç boyutlu görüntüler oluşturabilecek bir kabiliyete ve esnekliğe sahiptir. Windows kullanıcılarının alışık olmadığı ancak Unix/Linux severlerin hayatlarının bir parçası olan komut satırından çalışması nedeniyle çok esnek bir yapıya sahiptir. Kullanıcı tarafından yazılmış programlar veya sistem komutları ile düzenlenmiş veriler çok rahatlıkla kontrol edilerek çizime sokulabilir. Bu çizimler uygun bir algoritma ile tam otomatik hale getirilebilir.

Komut satırından GMT programlarına girilen parametreler yardımıyla yapılan postscript çizimler bilgisayarın standart çıkışına (ekran) yönlendirilir. Bu nedenle ekrana yazılan çıkışın bir dosyaya yazılması gerekir. Bunun için dosya yönlendirme (>, >>) ifadeleri kullanılır. Aşağıdaki satır çok basit bir Türkiye kıyı çizgisi haritası çizmek için yeterlidir.

pscoast komutu oluşturduğu postscript çizim ifadelerini > aracılığıyla turkiye.ps adlı bir dosyanın içine yazar. Postscript formatı vektörel bir çizim formatıdır. Dosya içi ascii olarak yazıldığından gerekirse içine müdahale edilebilir. Vektörel olması nedeniyle, vektörel resim işleme programlarıyla (Corel, Photoshop, Illustrator vb.) herhangi bir çözünürlük kaybına uğramadan ölçeklenebilir. Yukarıdaki satır daha detaylı bir çizim için şu hale getirilebilir.

Görüldüğü gibi eklenecek parametrelerle çizime istenilen eklemeler yapılarak formatı değiştirilebilir. Parametrelerin çok olması esnekliği arttırır, bu yeni kullanıcıların gözünü korkutsada belili bir süre sonra çoğunluğu akılda kalmaktadır. Kalmasa bile yeterli dökümantasyonla sorunlar çözülebilmektedir.

GMT'nin komut satırından çalışmasının bir diğer iyi tarafıda şudur. Eğer elinizdeki veri dosyaları içindeki değerler tekrarlı yaptığınız işlemler sonrasında değişiyor ve siz bunları devamlı grafiklemek zorunda kalıyor olabilirsiniz. Pencereli bir arayüzü olan grafik programında devamlı yeni dosyayı açmak ve çizimi tekrarkamak zorunda kalacaksınızdır. Diğer yandan GMT scriptini bir kez oluşturmanız yeterlidir. Veri dosyalarınız ne kadar değişirse seğiştin scriptin koşturulması birebir aynı formatta yeni verilerinize uygun çizimi oluşturacaktır. Böylece sonsuz fare tıklamasından kurtulursunuz.

GMT standart XY ve XYZ grafiklerinin yanında bunları harita üzerinede çizebilir. Harita çizimleri için 30'dan fazla projeksiyon kullanabilir. Aşağıda bu projeksiyon tipleri verilmiştir.